วัดพระศรีสรรเพชญ์ จังหวัดอยุธยา

วัดพระศรีสรรเพชญ์ เป็นวัดหนึ่งเดียวของอยุธยาที่อยู่ในเขตพระราชฐาน วัดประจำพระราชวัง ต้นแบบวัดพระแก้ว วัดพระศรีสรรเพชญ์มีจุดเด่นคือเจดีย์ 3 องค์เรียงตัวกันอยู่กลางวัด แต่ละองค์บรรจุพระบรมอัฐิธาตุของกษัตริย์และเชื้อพระวงศ์ อีกทั้งยังมีอีกหนึ่งซากร่างแห่งความยิ่งใหญ่ทางวัฒนธรรม นั่นคือ วิหารหลวง สถานที่ประกอบพระราชพิธีสำคัญ

วัดพระศรีสรรเพชญ์เป็นวัดที่พระบรมไตรโลกนาถโปรดฯ ให้สร้างขึ้น แต่เดิมเป็นพระราชมณเฑียรที่ประทับของพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ต่อมาพระบรมไตรโลกนาถทรงสร้างพระราชมณเฑียรขึ้นใหม่ทางด้านแม่น้ำลพบุรี จึงทรงนำที่ดินของพระราชมณเฑียรเดิมไปสร้างเป็นวัดพระศรีสรรเพชญ์เพื่อประกอบพระราชพิธีทางศาสนา วัดพระศรีสรรเพชญ์เป็นวัดี่อยู่ในเขตพระราชฐานหรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าวัดประจำพระราชวัง จึงไม่มีพระจำพรรษาอยู่ และวัดพระศรีสรรเพชญ์ก็เป็นแบบอย่างของวัดพระศรีรัตนศาสดารามหรือวัดพระแก้วในปัจจุบันด้วย

เนื่องจากวัดพระศรีสรรเพชญ์ถูกพม่าเผาทำลายจนเหลือแต่ซากปรักหักพังเมื่อครั้งเสียกรุงครั้งที่ 2 ต่อมาในสมัยจอมพล ป. พิบูลย์สงคราม ได้บูรณะเจดีย์ 3 องค์ของวัด เจดีย์จึงมีสภาพครบถ้วนด้วยศิลปะอยุธยาอย่างในปัจจุบัน

เจดีย์ 3 องค์ที่วางเรียงกันจากทิศตะวันออกไปตะวันตกนี้เป็นจุดเด่นของวัด โดยเจดีย์ทั้ง 3 องค์นี้ เป็นเจดีย์ทรงลังกาแบบอยุธยาซึ่งแตกต่างจากเจดีย์ทรงลังกาแบบสุโขทัย ตรงบริเวณที่เรียกว่าบัวถลา แม้บัวจะหงายออกเหมือนกัน แต่ของอยุธยาจะมีเสารอบบัว ส่วนของสุโขทัยบัวจะเรียบ เจดีย์ทั้ง 3 องค์ดังกล่าวได้แก่

• เจดีย์ทางด้านทิศตะวันออก เป็นเจดีย์ที่บรรจุพระบรมอัฐิในสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระราชบิดาในสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2
• เจดีย์องค์กลาง เป็นเจดีย์บรรจุพระบรมอัฐิสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3 พระบรมเชษฐาในสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2

เจดีย์ทางทิศตะวันออกและองค์กลาง สร้างโดยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ในปีพ.ศ. 2035

• เจดีย์ทางด้านทิศตะวันตก เป็นเจดีย์บรรจุพระบรมอัฐิสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 สร้างขึ้นโดยพระบรมราชิราชที่4 (สมเด็จพระหน่อพุทธางกูร)

เจดีย์ทั้ง 3 ได้รับการบูรณะสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ปัจจุบันจึงอยู่ในสภาพดี ทั้งฐานเชียง ฐานปัทม์ บัวถลา บัวปากระฆัง เรือนธาตุ บัลลังก์ และก้านฉัตร ทุกส่วนสมบูรณ์พร้อมด้วยศิลปะอยุธยา สำหรับผู้ที่ศึกษาศิลปะโบราณจึงควรไปดูองค์จริงให้เห็นกับตาสักครั้ง

วิหารหลวงเป็นที่ประกอบพระบรมราชพิธีทางศาสนา เช่น พระราชพิธีถือน้ำพิพัฒสัตยา สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2042ภายในมีพระศรีสรรเพชญดาญาณประดิษฐานอยู่ โดยพระศรีสรรเพชญดาญาณ สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2043 เป็นพระพุทธรูปสำริดสีดำ ปางยืนยกพระหัตถ์ขวา หุ้มด้วยทองคำหนัก 347.776  กิโลกรัม เมื่อครั้งสมครามช้างเผือก พระศรีสรรเพชญดาญาณถูกทหารหงสาวดีตัดพระกร และได้รับการบูรณะในสมัยใดสมัยหนึ่งก่อนพระเจ้าปราสาททอง หลังจากการเสียกรุงครั้งที่ 2 วิหารหลวงถูกเผาทำลายจนเหลือแต่เพียงซากปรักหักพัง ทองทั้ง 300 กว่ากิโลกรัม บนองค์พระศรีสรรเพชญดาญาณถูกลอกออกไป แต่องค์สำริดของท่านยังคงอยู่ ปัจจุบันท่านประดิษฐานอยู่ที่เจดีย์ศรีสรรเพชญดาญาน วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ในกรุงเทพฯ โดยรัชกาลที่ 1 โปรดให้อัญเชิญมาจากซากวิหารหลวงนั่นเอง

วิหารพระโลกนาถคือวิหารที่เดิมประดิษฐานพระพุทธโลกนาถ ซึ่งเป็นพระปางยืนยกพระหัตถ์ซ้าย ทำจากสำริดลงรักปิดทอง ต่อมารัชกาลที่ 1 ทรงอัญเชิญมากรุงเทพพร้อมกับพระศรีสรรเพชญ์ ปัจจุบันพระพุทธโลกนาถประดิษฐานอยู่ที่วิหารทิศตะวันออก มุขหลัง วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม