วังช้าง แล เพนียด: ปางช้างแห่งเดียวที่สร้างอยู่บนพื้นที่มรดกโลก ซึ่งก็คือกรมพระคชบาลเดิม ใจกลางเกาะเมืองอยุธยา ให้บริการนักท่องเที่ยวในการขี่ช้างชมโบราณสถานตั้งแต่ศาลหลักเมืองไปถึงบึงพระราม พร้อมชมโชว์ช้างและกิจกรรมอื่นๆ เช่น ลอดใต้ท้องช้าง ถ่ายรูปและให้อาหารช้าง ตลอดจนเข้าชมเพนียด บริเวณกรมพระคชบาลเดิม
ประวัติและความสำคัญของวังช้าง อยุธยา
วังช้างอยุธยา แล เพนียด เป็นหนึ่งในสถานที่ดูแลและจัดแสดงช้างของมูลนิธิพระคชบาล บริเวณเพนียดภายในวังช้างแห่งนี้แต่เดิมเป็นที่ตั้งของกรมพระคชบาลสำหรับฝึกช้างหลวงที่ใช้ออกศึกในช่วงอยุธยาจวบจนกลางรัตโนโกสินทร์ ในสมัยอยุธยา สมเด็จพระเพทราชา ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์บ้านพลูหลวงก็เคยดำรงตำแหน่งเจ้ากรมพระคชบาลอยู่ที่นี่ ในสมัยรัชกาลที่ 5 กรมพระคชบาลแห่งนี้เคยมีช้างจำนวน 40,000 เชือก และในสมัยรัชกาลที่ 6 กรมพระคชบาลเคยส่งช้างไปช่วยรบในสงครามโลกครั้งที่ 1
หลังจากนั้นกรมพระคชบาลได้ถูกยุบลง แต่ที่นี่ยังมีช้างบ้านที่ควานช้างจัดการดูแลกันเอง ปางช้างแห่งนี้ถูกจัดตั้งขึ้นอย่างเป็นกิจะลักษณะเมื่อปี พ.ศ. 2540 โดยได้รับการสนับสนุนจากกรมศิลปากรและกรมการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยภายใต้ชื่อ “ปางช้างอยุธยา แล เพนียด” แต่เนื่องจากกรมศิลปากรเห็นว่าสถานที่แห่งนี้อยู่ในเกาะเมืองอยุธยาซึ่งเป็นพื้นที่มรดกโลก จึงเปลี่ยนชื่อเป็น “วังช้างอยุธยา แล เพนียด”
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 เคยเสด็จวังช้างแห่งนี้และทรงมีพระราชปฏิสันถารกับนายลายทองเหรียญ มีพันธุ์ เจ้าของวังช้างว่าขอให้ดูแลและฟื้นฟูสถานที่แห่งนี้ให้ดี จากนั้นให้นำความรู้ทางช้างเลี้ยงไปหยุดปัญหาช้างเร่ในกรุง โดยไม่ทรงต้องการให้ทำร้ายทำลายควานหรือช้าง
นายลายทองเหรียญได้เปิดมูลนิธิพระคชบาลขึ้นโดยมีภารกิจหลักในการฟื้นฟูวิธีฝึกช้างและการอยู่ร่วมกับช้างตามตำราหลวง ตลอดจนติดต่อควานช้างเร่ให้นำช้างมาอยู่ที่นี่เป็นหลักแหล่ง หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 สวรรคต ทางวังช้างอยุธยาได้นำช้าง 11 เชือกไปกราบพระบรมศพ โดยนายลายทองเหรียญกล่าวไว้ว่าการนำช้างไปกราบพระบรมศพก็เพื่อระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงมีต่อช้าง และแสดงให้สาธารณชนเห็นว่าแม้แต่ช้างเร่ก็กลายเป็นพญาคชสารที่แสนงดงามได้ หากได้รับการดูแลอย่างถูกวิธี
สิ่งที่น่าสนใจภายในวังช้าง
เพนียดภายในวังช้างเป็นที่พักของช้างและควาน แต่เดิมบริเวณนี้คือกรมพระคชบาล สถานที่สำหรับฝึกช้างหลวง เพนียดที่เห็นอยู่ในปัจจุบันนี้สร้างขึ้นใหม่ในรูปแบบที่คล้ายของเดิม นอกจากจะเปิดให้สาธารณเข้าชมแล้วยังเป็นสถานที่ถ่ายทำละครย้อนยุคอีกหลายเรื่องด้วยกัน
ที่นี่มีการโชว์ความน่ารักและความสามารถของช้าง เช่น การนั่งสองขา การทำความเคารพ การเต้นและเล่นฮูล่าฮูบ โชว์ช้างมีเฉพาะวันเสาร์อาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์ รอบแรก 11.30 น. รอบสุดท้าย 14.00 น. อาจเพิ่มรอบตามจำนวนมาก – น้อย ของนักท่องเที่ยว
เนื่องจากวังช้างอยู่ใจกลางเกาะเมือง ใกล้วัดพระศรีสรรเพชญ์ วังช้างจึงจัดกิจกรรมขี่ช้างชมโบราณสถานไว้ให้บริการแก่นักท่องเที่ยว คุณสามารถขี่ช้างโดยเริ่มจากศาลหลักเมือง ไปวัดเกษ คุ้มขุนแผน วัดพระราม ผ่านบึงพระรามไปวิหารมงคลบพิตรและอนุสาวรีย์พระเจ้าอู่ทองได้
ที่นี่มีกิจกรรมที่น่าสนใจมากมาย เช่น ลอดใต้ท้องช้างเพื่อเสริมสิริมงคล สัมผัสกับความน่ารักของช้างอย่างใกล้ชิดด้วยการร่วมให้อาหารช้างและป้อนนมช้างน้อย ตลอดจนการสักการะพระพิฆเนศที่ศาลพระพิฆเนศภายในวังช้าง