พระนครคีรี หรือที่คุ้นเคยกันในชื่อ เขาวัง เคยเป็นพระราชวังในอดีตเมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักรี
พระราชวังฤดูร้อนแห่งนี้ ตั้งอยู่บนเขาที่สูง 92 เมตร ระยะทางที่ต้องก้าวขึ้นบันไดพอเหนื่อยนิดๆ แต่ได้มีการสร้างรถรางไฟฟ้าเพื่อให้เกิดความสะดวกสบายมาพักหนึ่งแล้ว ใครไม่อยากเดินก็เลือกขึ้นได้
ชื่อของเขาวัง น่าจะเป็นที่รู้จักมากกว่า พระนครคีรี หากมองจากระยะทางไกลจะเห็นเจดีย์ และอาคารรูปแบบไทยพุทธ ตั้งอยู่บนยอดเขา สีที่ใช้เป็นสีออกขาว กลุ่มหนึ่ง และสีน้ำตาลแดง สถาปัตยกรรมกึ่งจีนอีกกลุ่มหนึ่ง ตัวเทือกเขายังค่อนอุดมสมบูรณ์ด้วยต้นไม้ใหญ่ คะเนถึงทัศนียภาพงดงามได้ พระที่นั่งแห่งนี้สร้างตั้งแต่รัชสมัยของรัชกาลที่ 4 นับถึงปัจจุบันนี้ เกือบ 160 ปีผ่านไป
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครคีรี อยู่ฝั่งทิศตะวันตกของเขาวัง การธำรงรักษาอาคารนั้น ดูเหมือนจะเป็นอาคารที่อนุรักษ์ของเก่าเอาไว้ เพราะไม่ได้พยายามตกแต่งให้ดูใหม่หรือมีสีสันสวยงาม ความเก่าทำให้ดูขลังไปอีกแบบ ได้เห็นของดั้งเดิม ได้เห็นถึงความแข็งแรงทนทานของสิ่งปลูกสร้าง บันไดทางขึ้นเป็นปูนที่มีรอยกระดำกระด่าง ราวบันไดต่างจากยุคปัจจุบันที่เป็นราวไป แต่ที่นี่เหมือนเสาที่เรียงตามขั้น บนหัวเสาวางกระถางศิลปะคล้ายของจีนลายสีน้ำเงิน สองข้างทางขึ้นบันไดเป็นต้นลีลาวดีต้นใหญ่ แสดงถึงความอายุยืนของต้นไม้ที่นี่ด้วย สังเกตบริเวณต้นไม้อายุยืนของที่นี่ลำต้นใหญ่โตพอติดป้ายคำเตือน ระวังลิงกัด ทั้งภาษาไทยและอังกฤษ ลิงที่นี่ดุจริงจังจนต้องระวังโดนกัด อย่าไปยั่วให้มันโมโหเข้า
ภายในพิพิธภัณฑ์แสดงข้าวของเครื่องใช้ของล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 4 บางส่วน มีเครื่องทองเหลือง เครื่องกระเบื้องตามยุคสมัยโน้น เป็นต้น
ใต้ต้นไม้ใหญ่ที่อาจดูแห้งแล้งตามฤดูกาลและวารวัน มีการตกแต่งด้วยไม้ประดับสวยงาม
วัดพระแก้วน้อย อยู่ฝั่งตะวันออกของเขาวัง จุดเด่นคือเจดีย์สีน้ำตาลแดงทรงจัตุรมุข และมีอุโบสถ ประจำรัชกาลที่ 4 สุดท้ายคือพระสุทธเสลเจดีย์ เป็นเจดีย์สีเทาอมเขียว สร้างด้วยหินอ่อน
พระธาตุจอมเพชร เจดีย์สีขาวสูงตระหง่านที่มองเห็นแต่ไกล สร้างแบบลังกา ถ้าไปช่วงที่มีการทาสีใหม่จะเห็นความขาวสะอาด แต่เมื่อทิ้งไว้ก็จะมีคราบสีดำๆ เป็นหย่อมๆ แต่ไม่ได้ทำลายคุณค่าของดั้งเดิม ที่นี่คนนิยมไปสักการะพระบรมสารีริกธาตุที่บรรจุอยู่ภายใน
หอชัชวาลเวียงชัย ลักษณะของสถาปัตยกรรมเหมือนตะเกียงโบราณ คือมี 2 ชั้น อาคารส่วนล่างเป็นลักษณะทรงกระบอก มีเสาและซุ้มโค้งโดยรอบ ส่วนบน เหมือนทรงกระบอกหลังคาโดมครอบลงมาตรงกลาง ระเบียงโดยรอบ สามารถขึ้นไปชมวิวที่บริเวณระเบียงได้ ด้านหน้าของหอชัชวาลจะมีเสาธงที่ชักขึ้นสูงเป็นสัญลักษณ์การเสด็จมาประทับที่นี่ในอดีต
พระที่นั่งราชธรรมสภา พระที่นั่งแห่งนี้เป็นสถาปัตยกรรมผสมผสานระหว่างศิลปะจีนและกรีก หัวเสาสร้างแบบไอโอนิค มีลวดลายที่หัวเสา ลักษณะของเสาไม่ได้เป็นต้นๆ แต่เหมือนฝังอยู่ในผนัง มีส่วนที่เกินออกจากผนังให้เห็น เหนือเสามีลวดลายคลายกระถางดอกไม้ แต่ไม่ใช่ประดับด้วยดอกไม้
พระที่นั่งเพชรภูมิไพโรจน์ แบ่งเป็นห้องๆ ห้องทรงพระสำราญ ห้องบรรทม ห้องพักพระอิริยาบถ จะเห็นเฟอร์นิเจอร์ที่ประดับตกแต่ง ที่ใช้ในสมัยโบราณ ห้องที่น่าสนใจมากๆ คือห้องสรง ลงพระบังคน ที่ต่างจากปัจจุบันที่คุ้นตามาก
ด้านล่างเขาวังมีเคเบิลคาร์ อาเขต เป็นร้านขายของที่ระลึกติดไม้ติดมือกลับบ้าน
เขาวัง หรือพระราชวังฤดูร้อนแห่งนี้ เป็นอีกแหล่งท่องเที่ยวที่คนไปถึงเพชรบุรีไม่ค่อยพลาด ชมวิว ชมสถาปัตยกรรมและกราบพระบรมสารีริกธาตุ
ที่ตั้ง
ตำบล คลองกระแซง อำเภอเมืองเพชรบุรี เพชรบุรี 76000